Zaburzenia emocjonalne – od zaburzeń depresyjnych, przez nerwicę lękową, po jąkanie, bulimię i anoreksję. Zaburzenia emocjonalne u dzieci i dorosłych są powszechne i mają niezwykle zróżnicowane objawy oraz patogenezę.
Zaburzenia emocjonalne stanowią niezwykle szeroką kategorię dysfunkcji o charakterze afektywnym i behawioralnym, takich jak depresja, lęk społeczny, bulimia i anoreksja i wiele innych.
Depresja nazywana jest chorobą XXI wieku. Ilość nowych przypadków depresji wzrasta w zastraszającym tempie. Depresja to termin wieloznaczny. Potocznie używa się go w odniesieniu do złego samopoczucia, obniżonego nastroju, przygnębienia niezależnie od przyczyn tego stanu. W psychiatrii terminem depresja określa się szczególny rodzaj zaburzeń nastroju i emocji.
Objawy depresji mogą być inne u każdego pacjenta i dlatego tak trudno ją rozpoznać. Jeśli samopoczucie jest złe, można mówić o smutku, jeżeli gorsze – o przygnębieniu, a jeśli jest bardzo źle – to prawdopodobnie depresja. Granica pomiędzy „normalnym” przygnębieniem a depresją jako stanem chorobowym nie jest ostra, jednak są pewne objawy, które pozwalają te dwa stany od siebie odróżnić.
Depresja to nie tylko smutek i przygnębienie, ale też utrata zainteresowań i radości życia. Człowiek funkcjonuje w zwolnionym rytmie, ma zaburzenia koncentracji i obniżoną samoocenę. W sposób ponury i pesymistyczny patrzy na świat, przyszłość widzi wyłącznie w czarnych barwach. Dotykają go zaburzenia snu, który jest płytki i nie daje relaksacji.
Objawy depresji:
- obniżony nastrój, czyli depresja jako objaw
- anhedonia czyli brak radości
- brak energii (anergia)
- negatywna własna ocena
- poczucie winy
- myśli, zachowania i próby samobójcze
- niesprawność intelektualna
- zaburzenie aktywności
- zaburzenia snu
- zaburzenia apetytu i masy ciała
Depresji towarzyszą często dolegliwości fizyczne, jak na przykład:
- bóle żołądkowo-jelitowe
- bóle głowy
- bóle podbrzusza
- bóle pleców
- złe samopoczucie, apatia
Przy ciężkich objawach depresji konieczna jest hospitalizacja.
Stany lękowe
Lęk to stan psychiczny, w którym rodzi się poczucie zagrożenia spowodowane przez czynniki zewnętrzne lub wewnętrzne. Jeśli poczucie zagrożenia wpływa negatywnie na nastrój przez dłuższy czas, to możemy mówić o depresji lękowej. Stany lękowe mogą powstać w reakcji na bezpośrednie niebezpieczeństwo, ale również wymyślone, nawet jeśli byłoby one całkowicie nierealne.
Stany lękowe zależą od indywidualnych przeżyć ludzi. Wiążą się z oddziaływaniem otoczenia na jednostkę. Bardzo często przyczyn lęku upatruje się w przeżyciach wewnętrznych człowieka oraz jego problemach z okresu dzieciństwa. Brane są również pod uwagę relacje, jakie w najmłodszych latach pacjent miał z rodzicami. Źródeł lęku u osób dorosłych poszukuje się zatem w przebiegu rozwoju psychicznego oraz okresu dorastania.
Jednym z rodzajów zaburzeń lękowych są fobie. W życiu człowieka jest wiele rzeczy lub sytuacji, które wzbudzają strach. Różnica między zwykłym lękiem a fobią jest taka, że w tym drugim przypadku strach wzbudza w nas coś, co z obiektywnego punktu widzenia nam nie zagraża. Fobia jest więc silnym, irracjonalnym lękiem w stosunku do czegoś, co u innych ludzi nie wzbudza takich uczuć. Co więcej, fobia nie jest tymczasowym atakiem paniki.
Zespół leku napadowego wiąże się z nagłymi atakami paniki, czyli odczuwaniem silnego stresu i przerażenia bez żadnego powodu. Do ataku paniki może dojść w każdej sytuacji, bez konkretnej przyczyny. Doświadczając ataków paniki, człowiek zaczyna żyć w obawie przed kolejnymi, co jeszcze bardziej pogarsza jego stan. Niekiedy zespół lęku napadowego rozwija się u osób żyjących w dużym stresie.
Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne wiążą się z powtarzaniem czynności w wyniku obsesyjnych myśli, lęku bądź fobii. Czynności te nazywane są kompulsjami i przybierają różne formy. Może to być mycie rąk, liczenie lub sprzątanie. Nieleczone, zaburzenie to może zawładnąć naszym życiem. Wtedy wszystkie nasze działania podporządkowane są irracjonalnym i niepotrzebnym czynnościom. Na zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne mogą cierpieć nawet małe dzieci, a często schorzenie to jest dziedziczone.
Zespół stresu pourazowego rozwija się w wyniku doświadczenia traumatycznego przeżycia, takiego jak wypadek, gwałt, wojna, kataklizm lub bycie ofiarą przemocy. Osoba na niego cierpiąca wciąż przeżywa stres i stany lękowe, nawet gdy już nic jej nie zagraża. Często wspomnienia minionych wydarzeń powracają niczym retrospekcja. Chory ma koszmary i problemy ze snem. Czuje się samotny i opuszczony. Miewa również wybuchy złości, a często odczuwa także poczucie winy.
Lęk i stres towarzyszą nam przez całe życie i są czymś naturalnym, o ile występują w danej sytuacji i pod wpływem konkretnych czynników. Jeśli zaś przybierają przewlekłą formę, zaczynają zagrażać naszemu zdrowiu, a nawet życiu. W sytuacji, kiedy lęk staje się zaburzeniem, niezbędna jest pomoc specjalisty.
Stanom lękowym towarzyszy szeroki zakres objawów, na różnych poziomach. Wśród objawów somatycznych obserwuje się: potliwość, bóle głowy, bóle w klatce piersiowej, przyspieszenie akcji serca, szybszy oddech, zawroty głowy, zaczerwienienie lub blednięcie skóry, jej mrowienie, szumy w uszach, problemy z erekcją. Objawom fizjologicznym towarzyszą objawy psychiczne i psychomotoryczne, takie jak: nadpobudliwość, wewnętrzne napięcie, niepokój, tiki, podenerwowanie, problemy z koncentracją uwagi, pamięcią, zaburzenia rozumowania i planowania. Stany lękowe są charakterystyczne dla każdego typu nerwicy, mogą pojawić się w psychozach, depresji, schizofrenii. Mogą występować w stanach zaburzenia świadomości, np. w delirium. Towarzyszą również wielu chorobom somatycznym.
